راهنمای جامع برای خریداران چیلر جذبی

یکی از مهم‌ترین چالش‌ها هنگام خرید چیلر جذبی، توازن میان هزینه اولیه بالا و صرفه‌جویی بلندمدت است. خریدار باید بداند آیا دسترسی به منبع حرارتی ارزان یا هدررفته دارد و آیا فضای کافی برای نصب سیستم وجود دارد. در این مقاله به‌طور کامل به دغدغه‌های انتخاب، هزینه‌ها و معیارهای خرید چیلر جذبی پرداختیم.

مشاوره خرید چیلر

چیلر جذبی چیست؟

چیلر جذبی یک دستگاه تولید سرماست که به جای مصرف زیاد برق، از گرما برای کارکرد خود استفاده می‌کند. در واقع این سیستم انرژی حرارتی را می‌گیرد و آن را به سرمایش قابل استفاده برای ساختمان یا صنعت تبدیل می‌کند.

تفاوت اصلی چیلر جذبی با چیلر تراکمی

چیلر تراکمی با کمک موتور و کمپرسور کار می‌کند و برق زیادی مصرف می‌کند. اما چیلر جذبی به جای برق، از گاز طبیعی یا حرارت هدررفته استفاده می‌کند. همین تفاوت در منبع انرژی باعث می‌شود انتخاب بین این دو سیستم بیشتر به شرایط مصرف‌کننده و هزینه‌های جاری بستگی داشته باشد.

چیلر جذبی چگونه کار می‌کند؟

مکانیزم چیلر جذبی پیچیده به نظر می‌آید، اما اگر ساده بگوییم، اساس آن بر تبخیر و تقطیر است؛ درست مثل زمانی که آب می‌جوشد و بخار می‌شود و سپس دوباره به مایع برمی‌گردد.

چرخه جذبی به زبان ساده

در چیلر جذبی، آب در یک بخش تبخیر می‌شود و بخار حاصل جذب یک ماده جاذب مانند لیتیوم بروماید می‌گردد. بعد با ورود گرما، بخار دوباره جدا شده و در بخش دیگری تقطیر می‌شود. این رفت‌و‌برگشت دائمی، منجر به تولید سرمایش برای سیستم می‌گردد.

اجزای اصلی چیلر جذبی

هر دستگاه از چند جزء اصلی تشکیل شده که هر کدام وظیفه مشخصی دارند و در کنار هم چرخه را کامل می‌کنند.

ژنراتور: جایی که با ورود حرارت، بخار مبرد تولید می‌شود.

ابزوربر: بخار تولیدشده را جذب کرده و به چرخه بازمی‌گرداند.

کندانسور: بخار را سرد کرده و دوباره به مایع تبدیل می‌کند.

اواپراتور: بخش نهایی است که سرمای واقعی تولید می‌شود و آب سیستم خنک می‌گردد.

معیارهای مهم در خرید چیلر جذبی

انتخاب یک چیلر جذبی تنها به آشنایی با عملکرد آن خلاصه نمی‌شود. برای اینکه سرمایه‌گذاری شما نتیجه مطلوب داشته باشد، باید چند معیار کلیدی را در نظر بگیرید. این معیارها کمک می‌کنند دستگاهی متناسب با نیاز، بودجه و شرایط محیطی خود انتخاب کنید.

ظرفیت مورد نیاز

ظرفیت چیلر باید بر اساس متراژ ساختمان و نوع کاربری آن تعیین شود. برای مثال یک بیمارستان یا هتل به ظرفیت بالاتری نسبت به یک ساختمان اداری نیاز دارد. انتخاب ظرفیت درست باعث می‌شود دستگاه نه دچار کم‌کاری شود و نه انرژی اضافی مصرف کند.

نوع سوخت در دسترس

چیلر جذبی می‌تواند با منابع مختلفی مثل گاز طبیعی، بخار یا آب داغ کار کند. انتخاب بهترین گزینه بستگی به این دارد که در محل پروژه چه نوع انرژی به‌صرفه‌تر و آسان‌تر در دسترس است. اگر گاز طبیعی ارزان و پایدار باشد، مدل شعله مستقیم بهترین انتخاب است. در صنایع با حرارت هدررفته، استفاده از چیلر بخار یا آب داغ منطقی‌تر خواهد بود.

هزینه تعمیر و نگهداری

چیلر جذبی به دلیل ابعاد بزرگ‌تر و ساختار خاص خود، نیازمند سرویس‌های دوره‌ای است. بنابراین باید به هزینه‌های نگهداری و دسترسی به قطعات توجه کنید. سیستم‌هایی که خدمات پس از فروش قوی‌تری دارند، در بلندمدت هزینه کمتری به شما تحمیل خواهند کرد.

برند و خدمات پس از فروش

یکی از مهم‌ترین معیارها انتخاب تولیدکننده معتبر است. در ایران، زاگرس تهویه به‌عنوان یک تولیدکننده خوش‌نام و منصف شناخته می‌شود که علاوه بر کیفیت محصولات، خدمات پس از فروش گسترده‌ای ارائه می‌دهد. انتخاب چیلر جذبی از این برند، خیال شما را از بابت پشتیبانی فنی و تأمین قطعات راحت می‌کند. این موضوع برای پروژه‌های بزرگ مثل هتل‌ها، بیمارستان‌ها و مجتمع‌های اداری اهمیت زیادی دارد، چون تضمین می‌کند سرمایه‌گذاری شما در بلندمدت با مشکل روبه‌رو نشود.

به بیان ساده، در خرید چیلر جذبی باید هم به نیازهای فنی و هم به پشتوانه خدماتی توجه داشت. انتخاب درست می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد و بهره‌وری سرمایشی بالایی در سال‌های طولانی برای شما به همراه داشته باشد.

مزایا و معایب چیلر جذبی

هر فناوری سرمایشی در کنار نقاط قوت، محدودیت‌هایی هم دارد و چیلر جذبی از این قاعده مستثنی نیست. بررسی مزایا و معایب آن کمک می‌کند تا خریداران با دید روشن‌تری تصمیم‌گیری کنند.

مزایا چیلر جذبی

چیلرهای جذبی چند ویژگی کلیدی دارند که باعث محبوبیت آن‌ها در پروژه‌های خاص می‌شود.

مصرف برق کم: چون خبری از کمپرسورهای پرمصرف نیست، مصرف برق این دستگاه‌ها بسیار ناچیز است. این موضوع در مکان‌هایی با تعرفه بالای برق یک مزیت اقتصادی بزرگ محسوب می‌شود.

استفاده از انرژی‌های حرارتی بازیافتی یا گاز طبیعی: یکی از مهم‌ترین جذابیت‌ها این است که چیلر جذبی می‌تواند از حرارت هدررفته یا انرژی جانبی صنایع استفاده کند. به زبان ساده، چیزی که در حالت عادی دور ریخته می‌شود، اینجا به سرمای مفید تبدیل می‌شود.

صدای کمتر و طول عمر بالا: ساختار ساده‌تر و نبود قطعات متحرک پرسر و صدا باعث می‌شود این دستگاه‌ها آرام کار کنند و دوام بیشتری داشته باشند. برای مکان‌هایی مثل هتل‌ها و بیمارستان‌ها که سکوت و اطمینان اهمیت دارد، این یک مزیت مهم است.

معایب چیلر جذبی

در کنار مزایا، چیلر جذبی محدودیت‌هایی هم دارد که باید پیش از خرید در نظر گرفته شود.

هزینه اولیه بالا: تجهیزات و نصب این سیستم‌ها گران‌تر از چیلر تراکمی است. بنابراین برای پروژه‌هایی با بودجه محدود شاید انتخاب مناسبی نباشد.

نیاز به فضای زیاد: به دلیل ابعاد بزرگ‌تر و نیاز به برج خنک‌کن، این سیستم‌ها فضای بیشتری نسبت به تراکمی اشغال می‌کنند. در ساختمان‌هایی با محدودیت فضا، این یک چالش جدی است.

راندمان پایین‌تر نسبت به چیلر تراکمی: مصرف برق پایین به معنای راندمان کلی بالاتر نیست. در حقیقت اگر منبع حرارتی ارزان یا در دسترس نباشد، عملکرد چیلر جذبی نسبت به تراکمی به‌صرفه نخواهد بود.

به طور خلاصه، چیلر جذبی برای پروژه‌هایی ایده‌آل است که برق گران، فضای کافی و منبع حرارت ارزان یا هدررفته در اختیار داشته باشند. اما اگر این شرایط مهیا نباشد، انتخاب چیلر تراکمی منطقی‌تر خواهد بود.

چه جاهایی مناسب استفاده از چیلر جذبی است؟

چیلر جذبی برای همه پروژه‌ها بهترین گزینه نیست، اما در برخی موقعیت‌ها به دلیل ویژگی‌های خاصش بسیار کارآمد و اقتصادی عمل می‌کند. انتخاب درست محل استفاده می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد و بهره‌وری سیستم سرمایش را بالا ببرد.

هتل‌ها و بیمارستان‌ها

این دو نوع ساختمان مصرف انرژی بالایی دارند و به سیستم سرمایش مطمئن و بی‌صدا نیازمندند. چیلر جذبی با صدای کمتر و طول عمر بالا گزینه‌ای مناسب برای چنین محیط‌هایی است. علاوه بر این، در هتل‌ها و بیمارستان‌ها معمولاً دیگ‌های بخار یا منابع حرارتی جانبی وجود دارد که می‌تواند به‌عنوان منبع انرژی چیلر جذبی استفاده شود.

صنایع با حرارت هدررفته

کارخانه‌ها و صنایع بزرگ اغلب در فرآیند تولید خود حرارت زیادی تولید می‌کنند که بلااستفاده هدر می‌رود. چیلر جذبی قادر است همین حرارت اضافی را به سرمای مفید تبدیل کند. این موضوع علاوه بر صرفه‌جویی اقتصادی، از نظر زیست‌محیطی هم اهمیت دارد، چون به کاهش اتلاف انرژی کمک می‌کند.

ساختمان‌های بزرگ با مصرف انرژی بالا

مجتمع‌های تجاری، اداری و برج‌های بزرگ به سیستم سرمایش پرظرفیت نیاز دارند. در این نوع پروژه‌ها استفاده از چیلر جذبی به‌ویژه زمانی که تعرفه برق بالاست یا امکان دسترسی به گاز طبیعی وجود دارد، منطقی‌تر و به‌صرفه‌تر از چیلر تراکمی است.

به‌طور خلاصه، هر جایی که نیاز سرمایش گسترده، دسترسی به منبع حرارتی جانبی یا اهمیت سکوت و پایداری وجود داشته باشد، چیلر جذبی می‌تواند انتخابی ایده‌آل باشد.

انواع چیلر جذبی

چیلرهای جذبی بسته به طراحی و منبع انرژی مورد استفاده، در چند دسته کلی جای می‌گیرند. هر نوع، مزایا و محدودیت‌های خاص خودش را دارد و انتخاب درست آن به شرایط پروژه بستگی دارد.

چیلر جذبی تک‌اثره

این مدل ساده‌ترین نوع چیلر جذبی است و تنها یک بار چرخه جذب و تقطیر را انجام می‌دهد. هزینه اولیه کمتری دارد و بیشتر در ساختمان‌های کوچک یا مکان‌هایی که از بخار یا آب داغ کم‌فشار استفاده می‌کنند، کاربرد دارد.

چیلر جذبی دو‌اثره

در این نوع، یک مرحله اضافی به چرخه اضافه شده و همین موضوع راندمان را افزایش می‌دهد. با مقدار یکسان حرارت، سرمای بیشتری تولید می‌شود. بیشتر در بیمارستان‌ها، هتل‌ها و مجتمع‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چیلر جذبی بخار یا آب داغ

این دسته‌بندی بر اساس منبع انرژی است. برخی چیلرها با بخار تولیدشده در دیگ‌ها کار می‌کنند و برخی دیگر با آب داغ سیستم‌های حرارتی. انتخاب بین آن‌ها به نوع انرژی در دسترس و هزینه آن بستگی دارد.

چیلر جذبی شعله مستقیم

در این مدل، انرژی مورد نیاز دستگاه مستقیماً از طریق احتراق گاز طبیعی یا گازوئیل تأمین می‌شود. به دلیل استقلال از منابع حرارت جانبی، برای مکان‌هایی مناسب است که دسترسی به بخار یا آب داغ وجود ندارد. هرچند مصرف سوخت بالاتری دارد، اما در پروژه‌هایی که نیاز مداوم به سرمایش وجود دارد، گزینه‌ای کاربردی محسوب می‌شود.

چیلر جذبی خورشیدی

چیلر جذبی خورشیدی از انرژی حرارتی جمع‌آوری‌شده توسط کلکتورهای خورشیدی استفاده می‌کند. این مدل بیشتر در پروژه‌های پایدار و ساختمان‌های سبز به کار می‌رود. اگرچه هزینه اولیه تجهیزات بالاست، اما در بلندمدت به‌ویژه در مناطق پرآفتاب می‌تواند مصرف سوخت و هزینه‌های جاری را کاهش دهد.

تفاوت‌ انواع چیلر جذبی به زبان آسان

برای مصرف معمولی و پروژه‌های کوچک، چیلر تک‌اثره به‌صرفه‌ترین انتخاب است. اگر پروژه بزرگ‌تر باشد و راندمان بالا اهمیت داشته باشد، دو‌اثره انتخاب مناسب‌تری است. در مکان‌هایی که حرارت هدررفته یا بخار در دسترس است، مدل بخار یا آب داغ بهترین گزینه خواهد بود. چیلر شعله مستقیم زمانی به کار می‌آید که منبع حرارت خارجی وجود ندارد و استقلال دستگاه مهم است. در نهایت، چیلر خورشیدی برای کسانی مناسب است که به دنبال صرفه‌جویی بلندمدت و انرژی پایدار هستند.

مقایسه چیلر جذبی و چیلر تراکمی

چیلرهای جذبی و تراکمی هر دو هدف مشترکی دارند: تولید آب سرد برای تهویه یا فرآیندهای صنعتی. اما مسیر رسیدن به این هدف و شرایط استفاده آن‌ها کاملاً متفاوت است. همین تفاوت‌هاست که انتخاب بین این دو را برای خریداران مهم می‌کند.

هزینه اولیه و هزینه جاری

چیلر جذبی معمولاً هزینه اولیه بالاتری دارد، چون ابعاد بزرگ‌تر و تجهیزات جانبی بیشتری مثل برج خنک‌کن نیاز دارد. در مقابل، چیلر تراکمی در خرید اولیه ارزان‌تر است. با این حال هزینه جاری جذبی پایین‌تر است اگر منبع حرارتی ارزان یا رایگان (مثل حرارت هدررفته یا بخار) در دسترس باشد. اما اگر چنین منبعی وجود نداشته باشد، تراکمی از نظر اقتصادی به‌صرفه‌تر خواهد بود.

نیاز به برق و سوخت

چیلر تراکمی عمدتاً با برق کار می‌کند و مصرف بالایی دارد، مخصوصاً در ظرفیت‌های بالا. اما چیلر جذبی برای راه‌اندازی به برق کمی نیاز دارد و نیروی محرک اصلی آن از گاز طبیعی، بخار یا آب داغ تأمین می‌شود. به همین دلیل در مناطقی با تعرفه بالای برق یا محدودیت تأمین انرژی الکتریکی، جذبی انتخاب هوشمندانه‌تری است.

کاربردهای رایج هرکدام

چیلر تراکمی به دلیل راندمان بالاتر و ابعاد کوچک‌تر، در ساختمان‌های مسکونی، تجاری متوسط و پروژه‌هایی با محدودیت فضا بسیار محبوب است. در مقابل، چیلر جذبی بیشتر در هتل‌ها، بیمارستان‌ها، صنایع بزرگ و مجتمع‌هایی کاربرد دارد که یا مصرف انرژی بالایی دارند یا به منابع حرارتی جانبی و ارزان دسترسی دارند.

به بیان ساده، چیلر تراکمی بیشتر مناسب پروژه‌هایی است که فضا محدود و هزینه اولیه تعیین‌کننده است، در حالی که چیلر جذبی در پروژه‌های بزرگ با مصرف بالا و امکان استفاده از انرژی‌های جانبی می‌تواند گزینه‌ای ایده‌آل باشد.

برای راه‌اندازی یک چیلر جذبی به چه چیزی نیاز است؟

برای اینکه یک چیلر جذبی وارد مدار شود و سرمای مورد نظر را تأمین کند، چند پیش‌نیاز اساسی لازم است. این پیش‌نیازها هم مربوط به انرژی ورودی هستند و هم به شرایط محیطی و جانمایی دستگاه.

منبع انرژی حرارتی

چیلر جذبی بدون گرما کار نمی‌کند. بنابراین اولین و مهم‌ترین نیاز آن، داشتن یک منبع انرژی حرارتی است. این انرژی می‌تواند از گاز طبیعی (شعله مستقیم)، بخار تولیدی دیگ بخار، آب داغ یا حتی انرژی خورشیدی تأمین شود. انتخاب نوع منبع انرژی بستگی به زیرساخت و هزینه‌های پروژه دارد.

منبع آب و سیستم خنک‌کننده

این دستگاه برای عملکرد خود نیاز به آب کافی و یک سیستم خنک‌کننده مانند برج خنک‌کن دارد. برج خنک‌کن نقش اساسی در دفع حرارت اضافی دارد و بدون آن چرخه جذبی ناقص خواهد ماند.

فضای نصب مناسب

چیلرهای جذبی نسبت به چیلرهای تراکمی بزرگ‌تر هستند و به فضای بیشتری نیاز دارند. علاوه بر فضای نصب، باید به تهویه محیط، دسترسی برای سرویس و امکان جانمایی برج خنک‌کن هم توجه شود.

شرایط آب و کیفیت آن

چون چرخه خنک‌سازی به شدت وابسته به آب است، کیفیت و سختی آب اهمیت زیادی دارد. در بیشتر پروژه‌ها برای جلوگیری از رسوب و خوردگی، سیستم‌های تصفیه و سختی‌گیر آب در کنار چیلر نصب می‌شوند.

تجهیزات جانبی و کنترل

برای بهره‌برداری مطمئن، به تجهیزات کنترلی و حفاظتی نیاز است؛ مثل پمپ‌های سیرکولاسیون آب، سیستم‌های اندازه‌گیری دما و فشار، و تابلوهای کنترل. این تجهیزات تضمین می‌کنند که چیلر در شرایط پایدار و ایمن کار کند.

به زبان ساده، برای راه‌اندازی یک چیلر جذبی باید سه چیز در اختیار داشت: گرما برای شروع چرخه، آب برای خنک‌سازی، و فضا و تجهیزات جانبی برای نصب و کنترل. اگر این سه پیش‌نیاز فراهم باشند، دستگاه می‌تواند به‌خوبی وارد مدار شده و سرمایش مطمئنی ایجاد کند.

چیلر جذبی چگونه آب را خنک می‌کند؟

کارکرد چیلر جذبی بر پایه یک چرخه ساده تبخیر و جذب است که در نهایت باعث تولید آب سرد می‌شود. در این فرآیند خبری از موتور الکتریکی و کمپرسورهای پرمصرف نیست و همه چیز با گرما و واکنش بین یک مبرد و یک جاذب پیش می‌رود.

مرحله تبخیر

در بخشی از دستگاه به نام اواپراتور، مبرد (که معمولاً آب است) تحت شرایط خاص تبخیر می‌شود. تبخیر شدن آب گرمای محیط اطراف خود را جذب می‌کند و همین فرآیند باعث خنک شدن آب در مدار اصلی سیستم می‌شود. این همان آبی است که در نهایت برای خنک‌کاری ساختمان یا تجهیزات صنعتی استفاده می‌شود.

مرحله جذب

بخار تولیدشده در مرحله قبل وارد بخش دیگری به نام ابزوربر می‌شود. در این قسمت، یک ماده شیمیایی جاذب مانند لیتیوم بروماید بخار آب را جذب می‌کند. این کار باعث می‌شود چرخه پیوسته ادامه پیدا کند.

مرحله جداسازی

وقتی محلول جاذب و مبرد ترکیب شد، برای شروع دوباره چرخه باید آن‌ها از هم جدا شوند. این کار در بخشی به نام ژنراتور انجام می‌گیرد. در این قسمت، حرارت (مثلاً از بخار، آب داغ یا گاز) به سیستم داده می‌شود تا بخار مبرد دوباره آزاد شود.

مرحله تقطیر

بخار مبرد آزادشده وارد کندانسور می‌شود و در اثر خنک‌سازی به مایع تبدیل می‌گردد. این مایع دوباره به اواپراتور بازمی‌گردد و چرخه تکرار می‌شود.

به زبان ساده، چیلر جذبی آب را با گرفتن گرمای آن در مرحله تبخیر و بازگرداندن پیوسته مبرد به چرخه، خنک می‌کند. درست شبیه وقتی که عرق روی پوست بخار می‌شود و حس خنکی ایجاد می‌کند؛ این دستگاه همان اصل طبیعی را در ابعادی بزرگ‌تر و کنترل‌شده به کار می‌گیرد.

ساختار و اجزای چیلر جذبی

چیلر جذبی از چند بخش اصلی تشکیل شده که هر کدام نقشی مشخص در چرخه تولید سرما دارند. هماهنگی میان این اجزا است که امکان خنک‌سازی آب را فراهم می‌کند. برخلاف ظاهر پیچیده دستگاه، عملکرد هر جزء اگر جداگانه بررسی شود، ساده و قابل درک خواهد بود.

ژنراتور (مولد حرارتی)

ژنراتور جایی است که انرژی حرارتی وارد سیستم می‌شود. در این بخش، محلول جاذب و مبرد گرم می‌شوند و بخار مبرد از آن جدا می‌گردد. این بخار پایه اصلی فرآیند سرمایش است.

ابزوربر (جاذب)

ابزوربر بخشی است که بخار مبرد پس از تبخیر وارد آن می‌شود. در این قسمت، محلول لیتیوم بروماید بخار آب را جذب می‌کند. این فرآیند باعث ادامه چرخه و آماده شدن محلول برای مرحله بعدی می‌شود.

کندانسور (تقطیرکننده)

بخار مبردی که از ژنراتور خارج شده، در کندانسور سرد می‌شود و دوباره به مایع تبدیل می‌گردد. این بخش شبیه همان اتفاقی است که وقتی بخار آب روی شیشه سرد می‌نشیند و به قطره تبدیل می‌شود، رخ می‌دهد.

اواپراتور (تبخیرکننده)

اواپراتور قلب سرمایش دستگاه است. مبرد مایع در این قسمت تبخیر می‌شود و برای تبخیر، گرما را از آب در حال گردش در سیستم می‌گیرد. نتیجه این فرآیند، خنک شدن آب است که به مدار تهویه یا سرمایش ساختمان منتقل می‌شود.

مبدل‌های حرارتی و پمپ‌ها

برای بهبود راندمان، مبدل‌های حرارتی در بخش‌های مختلف دستگاه تعبیه می‌شوند تا انرژی از دست نرود. همچنین پمپ‌ها وظیفه جابجایی محلول جاذب و مبرد را بر عهده دارند تا چرخه به صورت پیوسته ادامه یابد.

به طور کلی، ساختار چیلر جذبی ترکیبی از بخش‌های ساده‌ای است که با کمک هم، فرآیند طبیعی تبخیر و تقطیر را به یک سیستم سرمایشی کارآمد تبدیل می‌کنند. همین هماهنگی است که آن را از دستگاهی پرحجم و پیچیده، به ابزاری مفید برای سرمایش پروژه‌های بزرگ بدل می‌سازد.

تحلیل هزینه‌ها و بازگشت سرمایه در چیلر جذبی

چیلر جذبی در نگاه اول شاید به دلیل هزینه اولیه بالا گزینه‌ای گران به نظر برسد، اما اگر آن را در بازه زمانی طولانی‌مدت بررسی کنیم، می‌تواند به انتخابی اقتصادی و پایدار تبدیل شود. نکته اصلی در محاسبه بازگشت سرمایه، درک تفاوت میان هزینه اولیه و صرفه‌جویی در طول بهره‌برداری است.

مقایسه هزینه اولیه با صرفه‌جویی در مصرف برق

خرید و نصب یک چیلر جذبی معمولاً سرمایه‌گذاری سنگین‌تری نسبت به چیلر تراکمی نیاز دارد. با این حال، مصرف برق ناچیز آن باعث می‌شود در پروژه‌هایی که برق هزینه بالایی دارد، به مرور زمان هزینه اولیه جبران شود. در ساختمان‌های بزرگ و صنایع پرمصرف، این صرفه‌جویی به حدی است که بازگشت سرمایه در چند سال اول اتفاق می‌افتد.

نقش انرژی‌های جانبی در کاهش هزینه‌ها

یکی از برگ‌های برنده چیلر جذبی استفاده از انرژی‌های جانبی مثل حرارت هدررفته یا بخار تولیدی در فرآیندهای صنعتی است. به بیان ساده، انرژی‌ای که در شرایط عادی بلااستفاده باقی می‌ماند، در اینجا به سرمایش مفید تبدیل می‌شود. این موضوع هزینه جاری را به شدت کاهش می‌دهد و بازگشت سرمایه را تسریع می‌کند. در صنایع بزرگ، استفاده از این قابلیت می‌تواند باعث شود هزینه اولیه چیلر جذبی خیلی زودتر از انتظار جبران شود.

در مجموع، چیلر جذبی زمانی انتخاب اقتصادی خواهد بود که یا برق گران باشد، یا منابع حرارتی جانبی در دسترس باشند. در این شرایط، هزینه اولیه تنها یک سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت برای صرفه‌جویی بلندمدت خواهد بود.

پدیده کریستالیزاسیون و عیوب چیلرهای جذبی

چیلر جذبی با وجود مزایای زیاد، گاهی دچار مشکلاتی می‌شود که یکی از رایج‌ترین آن‌ها کریستالیزاسیون است. این پدیده به زبان ساده یعنی تشکیل بلور یا رسوب در محلول لیتیوم بروماید داخل دستگاه.

کریستالیزاسیون چیست؟

در شرایطی که دمای محلول یا غلظت آن از محدوده استاندارد خارج شود، لیتیوم بروماید به جای باقی ماندن به صورت مایع، به شکل بلور درمی‌آید. این کریستال‌ها مسیر جریان را مسدود می‌کنند و باعث می‌شوند چیلر به درستی کار نکند. درست مثل وقتی که شکر بیش از حد در آب حل شود و دوباره دانه‌های شکر روی ظرف ته‌نشین شوند.

چرا اتفاق می‌افتد؟

کریستالیزاسیون معمولاً در شرایطی رخ می‌دهد که:

• آب ورودی به دستگاه بیش از حد سرد باشد.

• فشار یا دمای داخلی از حالت تعادل خارج شود.

• سیستم به درستی سرویس یا کنترل نشود.

عیوب دیگر چیلرهای جذبی

علاوه بر کریستالیزاسیون، مشکلات دیگری هم ممکن است پیش بیاید:

نشت محلول لیتیوم بروماید: این ماده خورنده است و اگر نشتی ایجاد شود، هم به دستگاه آسیب می‌زند و هم کارایی آن پایین می‌آید.

رسوب و گرفتگی در مبدل‌ها: به دلیل کیفیت پایین آب یا نبود سیستم تصفیه، رسوب می‌تواند عملکرد دستگاه را مختل کند.

کاهش راندمان: در صورت نگهداری نامناسب، مصرف انرژی بالا می‌رود و سرمای تولیدی کمتر از حد انتظار می‌شود.

راه‌حل‌ برای عیوب چیلر جذبی

برای پیشگیری از کریستالیزاسیون و سایر عیوب، مهم‌ترین اقدام، نگهداری و سرویس دوره‌ای است. تنظیم دقیق دما، فشار و کیفیت آب ورودی، به همراه استفاده از خدمات پس از فروش معتبر، کمک می‌کند چیلر جذبی سال‌ها بدون مشکل کار کند.

به زبان ساده، همان‌طور که یک خودرو نیاز به سرویس منظم دارد تا وسط راه از کار نیفتد، چیلر جذبی هم اگر مرتب بررسی شود، کمتر دچار مشکل کریستالیزاسیون یا عیوب دیگر خواهد شد.

سیستم پرچ  یا تخلیه در چیلرهای جذبی

چیلرهای جذبی به‌طور طبیعی در طول کارکرد خود ممکن است مقداری هوا یا گازهای غیرقابل‌میعان وارد مدارشان داشته باشند. این گازها اگر در سیستم باقی بمانند، فشار داخلی را تغییر می‌دهند و کارایی دستگاه را پایین می‌آورند. برای همین از سیستمی به نام پرچ (Purge System) یا همان سیستم تخلیه استفاده می‌شود.

وظیفه اصلی سیستم پرچ

سیستم پرچ مثل یک دستگاه پاک‌کننده عمل می‌کند. کار آن این است که گازهای اضافی و ناخالصی‌هایی که در مدار بسته چیلر جمع می‌شوند را بیرون بکشد. با این کار، شرایط داخلی دستگاه در حالت استاندارد باقی می‌ماند و چرخه جذبی بدون اختلال ادامه پیدا می‌کند.

چرا پرچ اهمیت دارد؟

اگر این گازها تخلیه نشوند، جذب مبرد توسط محلول لیتیوم بروماید مختل می‌شود، انتقال حرارت به‌درستی انجام نمی‌گیرد و در نهایت سرمای تولیدی کاهش پیدا می‌کند. به زبان ساده، وجود گازهای اضافی مثل وجود هوا در ریه‌ها هنگام غواصی است: هرچه بیشتر باشد، کارکرد سیستم سخت‌تر می‌شود.

انواع سیستم پرچ

پرچ دستی: در مدل‌های قدیمی‌تر استفاده می‌شد. اپراتور باید به‌طور دوره‌ای تخلیه را انجام می‌داد.

پرچ اتوماتیک: در چیلرهای جدید رایج‌تر است. این سیستم به‌صورت خودکار گازهای اضافی را شناسایی و خارج می‌کند، بدون اینکه نیاز به دخالت مداوم انسان باشد.

نتیجه استفاده از پرچ در چیلر جذبی

وجود یک سیستم پرچ سالم و فعال باعث می‌شود چیلر جذبی همیشه در شرایط بهینه کار کند، مصرف انرژی کاهش یابد و از ایجاد عیب‌هایی مثل کریستالیزاسیون یا افت راندمان جلوگیری شود.

به بیان ساده، پرچ در چیلر جذبی همان نقشی را دارد که فیلتر در یک دستگاه تهویه یا تصفیه دارد: پاک‌سازی و نگه داشتن سیستم در حالت پایدار.

ساختمان‌های مهم ایران مجهز به چیلر جذبی

چیلرهای جذبی در پروژه‌های شاخص کشور به کار گرفته شده‌اند و دلیل اصلی این انتخاب، ظرفیت بالا، مصرف کم برق و امکان استفاده از منابع حرارتی متنوع است. برخی نمونه‌های شناخته‌شده عبارتند از:

برج و بیمارستان میلاد تهران: سه دستگاه چیلر جذبی دو اثره بخار شرکت آبارا، هر کدام با ظرفیت 1200 تن تبرید.

باغ موزه دفاع مقدس: سه دستگاه چیلر جذبی شعله مستقیم ال‌جی، هر کدام با ظرفیت 800 تن تبرید.

مجتمع تجاری اداری پالادیوم: چهار دستگاه چیلر جذبی شعله مستقیم، هر کدام با ظرفیت 700 تن تبرید.

کتابخانه ملی ایران: دو دستگاه چیلر جذبی برای تأمین سرمایش.

ورزشگاه آزادی: دو دستگاه چیلر جذبی با ظرفیت 1200 تن تبرید.

برج‌های مسکونی بزرگ در تهران: چهار دستگاه چیلر جذبی دو اثره بخار، هر یک با ظرفیت 850 تن تبرید.

برج میلاد: سه دستگاه چیلر جذبی دو اثره بخار شرکت آبارا، هر کدام با ظرفیت 1200 تن تبرید.

این پروژه‌ها نشان می‌دهند چیلر جذبی در ساختمان‌های بزرگ، مراکز فرهنگی و ورزشی و مجتمع‌های تجاری مهم جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است؛ به‌خصوص جایی که مصرف انرژی بالا و نیاز به سرمایش مداوم وجود دارد.

مروری کوتاه: جمع‌بندی آنچه آموختیم

چیلر جذبی یک راهکار سرمایشی کم‌مصرف و کارآمد است که با استفاده از گرما به جای برق، می‌تواند در پروژه‌های بزرگ و با مصرف انرژی بالا، به‌ویژه در هتل‌ها، بیمارستان‌ها و صنایع با منابع حرارتی جانبی، به‌صرفه‌ترین گزینه باشد. با این حال، به دلیل هزینه اولیه بالاتر و نیاز به فضای بیشتر، برای ساختمان‌های کوچک یا پروژه‌هایی بدون دسترسی به منابع حرارتی، چیلر تراکمی انتخاب مناسب‌تری است. انتخاب درست بستگی به نیاز، شرایط انرژی و ظرفیت پروژه دارد.